Zondag: bij-tank-dag

100 jaar gelden stierven méér mensen aan een griepepidemie dan aan de gevolgen van de "Groote  Oorlog"...

De zgn. "Spaanse" griep was de dodelijkste epidemie die de mensheid ooit moest ondergaan. Deze raadselachtige ziekte werd in Europa zo genoemd omdat zij, vermoedelijk meegekomen met de Amerikaanse soldaten die de Geallieerde troepen kwamen versterken, via Spanje op ons continent voet aan wal zette. Spanje was een land dat nochtans niet aan de oorlog deelnam maar op korte tijd door een onbekende zeer besmettelijke virus, 8 miljoen zieken telde die wel na een paar dagen vlug genazen. De zomer verliep rustig maar vanaf de winter van het laatste oorlogsjaar sloeg de griep in alle hevigheid toe. Had dit iets van doen met de plotse concentratie van terugkerende soldaten en feestvierders op 11 november - dag waarop na 4 jaar de wapens uiteindelijk zwegen? (klik hier)

De griep had het karakter van een longontsteking waarbij de longen dichtslibden door vocht en de zieke door verstikking stierf. Slachtoffers vielen vooral onder jongere mensen tussen 20 en 40 jaar - meestal soldaten verzwakt door oorlogsomstandigheden. 

Alhoewel ook afgelegen gebieden uiteindelijk getroffen werden vermoedelijk door terugkerende militairen, en omdat deze gebieden vroeger minder aan epidemieën waren blootgesteld, en de bewoners er dus minder antistoffen hebben kunnen aanmaken. 

De virusbesmetting was uiteraard het grootst in de loopgraven, in de legerkampen en op de scheepstransporten - overal waar grote concentraties soldaten aanwezig waren. Oudere, thuisgebleven mensen waren merkwaardig minder kwetsbaar door de antistoffen die zij al vroeger hadden aangemaakt - maar waarover soldaten door de ontberingen aan het front blijkbaar niet meer beschikten. Maar toen de Spaanse Griep een dodelijke pandemie werd, werd uiteindelijk iedereen een potentieel slachtoffer. Omdat het virus zich via de lucht verspreidde werd het dragen van een mondmasker in openbare ruimtes verplicht.

De gevolgen van het gebrek aan hygiëne voor de verspreiding van de griepepidemie, de betrokken oorlogslanden Verenigde Staten, Groot-Brittannië, Frankrijk terzijde gelaten waar door deze omstandigheden honderdduizenden doden vielen, is het duidelijkst in Indië - destijds nochtans zonder oorlogsfront: 17 miljoen doden!  

In het laatste oorlogsjaar raakte 25% van de wereldbevolking (500 miljoen mensen wereldwijd!) besmet waarvan tot 20% deze niet overleefde - bijna 5% van de wereldbevolking! Wetenschappers nemen aan dat dit (minstens) 50 tot 100 miljoen mensen betreft. De Spaanse Griep werd enkel overtroffen door de 'Zwarte Dood' ofte pest in de late middeleeuwen, maar maakte uiteindelijk méér doden dan de Eerste Wereldoorlog zélf. In de loop van 1919 verdween de pandemie even vlug als deze verschenen was - niemand weet echt waarom - en verdween uit het collectieve geheugen...

De Britse viroloog John Oxford ontdekte na de oorlog bij onderzoek van gezondheidsrapporten dat in 1916 al in de legerkampen aan het front in het noorden van Frankrijk een griepuitbraak talrijke slachtoffers had gemaakt. Verband wordt verondersteld tussen een plaatselijke gemuteerde zgn. varkens- of vogelgriep die zich door onhygiënische levensomstandigheden overzette op de mens. 

Zijn onderzoek besluit dat we echter varkens en kippen oneer aandoen: het is de mens die door zijn onhygiënische leefomstandigheden aan het front van de Eerste Wereldoorlog het beruchte H1N1 virus overbracht op deze dieren die er verbleven, en niet omgekeerd. 

Maar elk blad heeft een keerzijde... Recent onderzoek stelt dat het uitbreken van de "1918 Flu Epidemic" juist het gevólg zou zijn van de massale inentingscampagnes tegen alle eventuele ziektes in oorlogsomstandigheden, campagnes georganiseerd door de Amerikaanse overheid vóór hun 'jongens' naar Europa werden verscheept. De epidemie - "La Grippe" zoals deze er werd genoemd - zou ontstaan zijn in de militaire trainingskampen in Kansas. Geconcentreerde en gecombineerde vaccinaties kunnen op korte termijn na elkaar toegediend juist de ziekte veroorzaken die zij wil bestrijden. Antistoffen in het lichaam kregen een 'overreactie' tegen deze giftige combinatie van minstens een dozijn mogelijke ziektes. 

De Spaanse Griep zou dus vermoedelijk een "vaccine-induced disease" geweest zijn. Uit recente onderzoeken blijkt de virusinfectie van de 1918-griepepidemie niet agressiever dan voorgaande uitbraken, maar veroorzaakten de bijzondere omstandigheden (ondervoeding, overbevolkte medische lazaretten en hospitalen, ondermaatse hygiëne) een bacteriologische superinfectie. Daarenboven werd om propaganda redenen door de oorlogscensuur vroege rapporten of ziektes en mortaliteit in de betrokken landen geminimaliseerd. 

Daarenboven was er nadien een ruim overschot aan vaccins in de USA omdat de Amerikaanse aanwezigheid "over there" (juni 1917-december 1918) door het einde van de Eerste Wereldoorlog te kort was. Dus is in de USA dan maar een vaccinatiecampagne opgezet voor de eigen bevolking zogezegd om hen te beschermen als de 'jongens' ziek uit Europa terugkwamen - "just in case"- met alle slachtoffers van dien... Door de Amerikaanse dokters gegeven benaming "Spanish Influenza" zal door het toen neutrale Spanje (waar de epidemie wel de nodige aandacht kreeg) niet in dank zijn afgenomen - maar de publieke opinie was in elk geval afgeleid van de Amerikaanse farmaceutische nijverheid waarbij eigen bevolking als proefkonijnen wordt gebruikt... (klik hier) 

De  "Spanish Influenza" of "La Grippe" woedde nochtans al vóór het einde van de Eerste Wereldoorlog. In de legerkampen in de USA vreesde de legerleiding dat de epidemie het voortzetten van de oorlog in gevaar kon brengen. Een Amerikaanse scheepswerf waarschuwde in oktober 1918 dat er onder de 1.500 geregistreerde slachtoffers al 30 doden waren gevallen vóór ze één voet op Europese bodem hadden gezet.