Herdenking van de Spartakusbond-Revolutie in Duitsland - nu zo'n 100 jaar geleden...
Tijdens de Eerste Wereldoorlog groeide in Duitsland de ontevredenheid over het beleid van de uit eigenbelang optredende aristocratische elite, de legerleiding en de gevolgen van de oorlog. Duitsland werd na het einde van de Eerste wereldoorlog in de overgang van keizerrijk naar republiek geschokt door opstand en revolutie, naar Russisch model: de novemberrevolutie van 1918, en de 'Spartakus'-opstand van 1918-1919, gevolgd door de woelige maar creatieve periode van de Weimar-Republiek (1919-1933) (klik hier).
Ook de persvrijheid moest gewapenderhand verdedigd o.a. door de inname van de burelen van het socialistische dagblad 'Voorwaarts': hierboven en hieronder de dubbele barricade bij de drukkerij van het linkse Berlijnse persagentschap 'Mosse'.
De "Spartakus"-opstand werd in januari 1919 geleid door de Duitse Communistische Partij (KPD). Deze opstand was het gevolg van de politieke onrust en de massale stakingen tussen januari en november 1918. De "Spartakusbund", al opgericht anno 1915 in volle oorlog door onder andere de links-radicale leiders Karl Liebknecht en Rosa Luxemburg, probeerde in samenwerking met linkse revolutionairen in Berlijn de macht te grijpen en daar een 'radenrepubliek' te stichten geïnspireerd op Lenin's 'Sovjetinternationale', naar voorbeeld van de Bolsjewieken in Rusland. Deze machtsstrijd was in feite het resultaat van het aftreden van de oorlogskeizer Willem II op 9 november 1918, die de macht overdroeg aan de sociaaldemocraat Friedrich Ebert, leider van de grootste partij in het Duitse parlement. Nadat kanselier Ebert en een ander regeringslid korte tijd werden gevangen gehouden in Berlijn door een opstandige legereenheid en slechts tegen losgeld werden vrijgelaten, gaf deze de opdracht aan het leger om met geweld op te treden tegen de opstandelingen. Maar toen het aantal rebellen steeds maar toenam, gaf hij opdracht aan het leger zich terug te trekken in hun kazernes. Dit halfslachtig optreden was het sein voor de 'Spartakusbond' om op te roepen tot revolutie (genoemd naar de bekende Romeinse slaaf die een grote slavenopstand leidde in het oude Rome).
Pantserauto van het contra-revulutionaire "Freikorps" van de Duitse sociaal-democratische regering
'succesrijk' (sic) ingezet bij het neerslaan van de communistische volksopstand in München - mei 1919.
De opstand leidde tot algemene onrust waarop opnieuw algemene stakingen uitbraken over gans Duitsland. De regering poogde de touwtjes terug in handen te nemen en wilde de stakingen neerslaan met behulp van het leger. Op 5 januari 1919 kondigde de regering de staat van beleg af. Enkele dagen later beval kanselier Ebert een "Freikorps" bestaande uit getrainde, afgezwaaide soldaten uit de Eerste Wereldoorlog de opstandige stakende arbeiders overal aan te vallen. Het korps bezat nog steeds veel militaire uitrusting en heroverden vlug de gebarricadeerde straten en gebouwen van waaruit weerstand werd geboden. Vanaf 11 januari 1919 werd de revolutionaire opstand in Berlijn en de andere revolutionaire haven- en industriesteden zoals Hamburg en München neergeslagen. Veel van de opstandelingen gaven zich over. Er stierven gedurende de gevechten 156 burgers tegenover 17 soldaten uit het korps. Op 15 januari 1919 werden de KPD-leiders Rosa Luxemburg en Karl Liebknecht gearresteerd en laf vermoord door militairen. Het lichaam van Rosa Luxemburg werd in een Berlijns kanaal geworpen, waar het pas weken later is opgevist. Het lichaam van Karl Liebknecht werd anoniem begraven op een onbekend Berlijns kerkhof.
Doordat de onlusten in Berlijn nog niet volledig afgelopen waren, besloot de ontslagnemende rijkskanselier Ebert (SPD) om op 6 februari 1919 het parlement een nieuwe regering symbolisch te laten samenstellen in de cultuurstad Weimar en niet in de hoofdstad, en om het land een nieuwe, republikeinse grondwet te geven. Vandaar de benaming 'Weimar-republiek'...
(verzameling Guido Deseijn alias Leflamand)
