Zondag: bij-tank-dag

Vandaag 100 jaar geleden...

Hoe anders zou het Communistisch Rusland en de wereldpolitiek na Lenin vergaan zijn moest Trotzki niet verbannen en vermoord zijn geweest - en hij in de plaats van Stalin Sovjet-Rusland zou bestuurd hebben...?

Leo(n) Trotski (Lev Bronstein, 1879-21 augustus 1940 vermoord in Mexico) - een Marxistisch theoreticus en Russisch Revolutionair, was als Sovjet politicus, stichter en eerste leider van het Rode Leger. Hij was door zijn westerse contacten verantwoordelijk voor het bestellen en inzetten van de pantserauto's Austin-Putilov aan het Oostfront tijdens de Eerste Wereldoorlog.

Tijdens de Russische Oktoberrevolutie koos Trotski de zijde van de Bolsjewieken en werd zodoende de tweede man naast Lenin (Vladimir Iljitsj Oeljanov, 1870-1924). Als 'Volkscommissaris voor Buitenlandse Zaken' onderhandelde hij namens Rusland de Vrede van Bresk-Litovk met de Duitsers. Door interne verdeeldheid tussen de Sovjet-regering en de Bolsjewieken en inschattingsfouten van Trotski mislukten deze aanvankelijk, waardoor de oorlog langer duurde dan nodig, wat voor Rusland ongunstig uitviel. De inschatting van Trotski (en met hem de linkse communisten en linkse socialistische revolutionairen in de Sovjet-regering) bestond erin dat zij hoopten dat ook in Duitsland de revolutie zou uitbreken, zodat dit uiteindelijk de kant van Rusland zou kiezen in de oorlog, met een algemene Europese Revolutie tot gevolg. De communistische Spartacus-opstand in Duitsland mislukte echter... 

Daardoor vond Trotski een tegenstander in Jozef Stalin (1878-1950): "Stalin had vanaf het begin een hekel gehad aan Trotski, en Trotski aan hem. De Georgische arbeider en de Joodse intellectueel konden, gezien hun verschillende karakters, 'niet door één deur'. Trotski vernederde Stalin met zijn retoriek, één keer zelfs in het openbaar.  Lenin moest vaak tussenbeide komen waarbij hij het vaak moest opnemen voor de minder sterk staande Stalin..." (Wikipedia). 

Pantserauto’s van het type Austin-Putilov met dubbele draaibare geschutstoren samengesteld in de Putilov-constructieateliers te Sint-Petersburg (Leningrad) tijdens de Eerste Wereldoorlog en tijdens de Russische Rood-Witte burgeroorlog daarna door beide ‘kampen’ ingezet bij schermutselingen.

In februari 1918 slaagde Trotski's 'Rode Leger' er niet in nieuwe Duitse vijandelijkheden af te slaan toen deze het Verdrag van Bresk-Litovk met de voeten traden. Trotski's theoretiseren, zijn gebrek aan manschappen, aan praktische ervaring en organisatietalent werd als oorzaak. De opvatting dat de Sovjetstaat een doeltreffend vrijwillig of op milities gebaseerd leger zou kunnen hebben werd hierdoor serieus ondermijnd. Trotski was niettemin één van de eerste leiders van de Bolsjewieken die dit probleem inzag en hij pleitte voor de oprichting van een militaire raad van voormalige Russische generaals die dienst zou doen als een adviesorgaan. 

Op 4 maart 1918 kwamen Lenin en het centrale comité van de Bolsjewieken tot een akkoord over de oprichting van een Hoge Militaire Raad. Uiteindelijk zou driekwart van de hogere officieren in het Rode Leger afkomstig zijn uit het voormalige tsaristische officierskorps. Ook voerde Trotski de algemene dienstplicht in en dat leidde tot kritiek omdat de dienstplicht zou leiden tot een grote instroom van boeren en er dan verhoudingswijs minder arbeiders in het Rode Leger zouden bevinden. Het voltallige Bolsjewistische leiderschap van het Rode Leger protesteerde hevig tegen zijn plannen. Zij zagen voormalige officieren en generaals als mogelijke verraders die uit het nieuwe leger moesten worden geweerd en zeker niet de leiding mochten krijgen. Hun visies bleven tijdens de daaropvolgende Russische burgeroorlog populair bij vele Bolsjewieken. 

Deze ontevredenheid over het beleid van Trotski bestaande uit strikte discipline, dienstplicht en steunen op niet-communistische militaire experts leidde tot een militaire oppositie die tot eind 1918-1919 actief bleef binnen de Communistische Partij. Ook eiste Trotski dat Stalin zou worden verwijderd van het zuidelijke front waar Stalin tientallen functionarissen van het Rode Leger had laten doodschieten. Er werden echter geen acties tegen Stalin ondernomen door het partijbestuur.

Op 13 maart 1918 werd Leon Trotski's aanstelling als 'Volkscommissaris voor Buitenlandse Zaken' gewijzigd naar 'Volkscommissaris voor het Leger' en tot 'Voorzitter van de Hoge Militaire Raad'. Hij kreeg daardoor de volledige controle over het Rode Leger. Hij hoefde enkel nog verantwoording af te leggen tegenover de leiding van de Communistische Partij. Trotski spendeerde de rest van de Russische meerpartijen-burgeroorlog tussen het Bolsjewistische 'Rode' en het 'Witte' oppositieleger, aan het omvormen van het versnipperde Rode leger, bestaande uit kleine, zeer onafhankelijke afdelingen, tot een grote, gedisciplineerde, doelmatige militaire machine ter verdediging van de Revolutie. Hij bleef dit beleid doorheen zijn leven verdedigen.

Leon Trotski bleef na het aantreden van Stalin in 1922, en de ziekte en dood van Lenin twee jaar later, de grootste criticus van Stalin's beleid, Trotski werd daarom in 1929 door hem uiteindelijk uit de Sovjet-Unie verbannen, en later in Mexico (waar hij gast was van Diego Riviera en diens echtgenote Frida Kahlo), door een spion van de Russische geheime dienst vermoord. 

In Parijs schreef hij zijn visie op de geschiedenis van de Revolutie. In 1938 was hij in Genève de oprichter van de Vierde Internationale. Na Parijs vertrok hij naar Mexico op uitnodiging van president Càrdenas. Hij kreeg er onderdak door het beroemde schilderskoppel Diego Rivera en diens vrouw Frida Kahlo. Met deze laatste zou hij een kortstondige relatie hebben gehad. Trotski verdedigde in zijn manifest 'De vakbonden in het tijdperk van de imperialistische ontaarding' (1940) de Mexicaanse Revolutie, maar verweet de Mexicaanse regering na de revolutie te veel te hebben toegegeven aan de bourgeoisie. Hij stelde voor dat de landen van Latijns-Amerika zich onder leiding van Mexico zouden verenigen in een 'Unie van Amerikaanse Sovjetrepublieken' om zo beter weerstand te kunnen bieden tegen de Verenigde Staten.

(verzameling Guido Deseijn alias Leflamand)