ARTS et METIERS PLAATS METEN

De eerste zaal die we in het Musée des Arts et Métiers uitgebreid (klik) fotografeerden was dat van de plaatsbepaling. Daaronder verstaat men de kunst om vast te stellen op welke plaats (op aarde, in de lucht, in de ruimte, enz.) men zich (ongeveer of precies) bevindt, en de wijze waarop deze plaats wordt aangeduid.Bij de klassieke werkwijze werden er hoeken gemeten, en het is dan ook niet verwonderlijk dat de plaats werd aangeduid als een hoek in graden, onderverdeeld in minuten en seconden. In dit systeem ligt de noordpool op 90° noorderbreedte, de zuidpool op 90° zuiderbreedte, en de evenaar op 0°.

Als referentiemeridiaan, de nulmeridiaan (lengtecirkel), heeft men thans internationaal gekozen voor een meridiaan los van die door de sterrenwacht te Greenwich, maar gebaseerd op een internationaal geodetisch datum. Als voorbeeld van de notering: Amsterdam ligt op 52° 22' 30" noorderbreedte en 4° 54' 30" oosterlengte. De benamingen 'minuut' en 'seconde' kunnen in deze context enige verwarring geven. Een booggraad is in minuten en seconden verdeeld, maar een uur ook. Een uur komt overeen met 15 lengtegraden en een minuut (1/60 uur) dus met 15 boogminuten. Culmineert de zon een minuut later dan in Greenwich, dan bevindt men zich op 15 minuten westerlengte.

Niet altijd werd de meridiaan van Greenwich als nulmeridiaan gekozen. Dat gebeurde pas op de Internationale Meridiaanconferentie in Washington in 1884. Veel zeelui kozen hun eigen hoofdstad en vooral de meridiaan van Parijs is vaak in gebruik geweest, maar ook Italië had zijn eigen nulmeridiaan, die door de kathedraal van Bologna loopt. 

In de oudheid stelde Ptolemeus de nulreferentie voorbij het uiterste westen van het in die tijd bekende gebied, langs de Fortunatae Insulae. Op deze "gezegende eilanden", waarvoor er in de loop der tijden velen als kandidaat zijn aangewezen, zou het paradijs gelegen zijn. In het algemeen wordt aangenomen dat er het Canarische eiland Ferro mee bedoeld werd en op vele wereldkaarten uit de 15e, 16e en 17e eeuw staat de lijn van Ptolemaeus dan ook vermeld als de meridiaan van Ferro.

De moderne technieken geven de plaats niet in booggraden, en bovendien maakt de elektronica het gemakkelijk een plaatsaanduiding om te rekenen. Om die reden wordt er tegenwoordig liever gekozen voor een plaatsaanduiding op een rechthoekig netwerk van kilometers. Op veel stafkaarten kan men dan ook, naast het klassieke gradennetwerk, ook een modern kilometernetwerk vinden. GPS-apparatuur kan vaak worden ingesteld om de plaats met een netwerk naar keuze aan te geven.

Bij deze netwerken kiest men het nulpunt ergens in het zuidwesten. De coördinaten (oostwaarde en noordwaarde) zijn dus altijd positief.

(Wikipedia)

Enkele toestellen die daarvoor dienden kan je hier (klik) bekijken. En maak er daarna een mooie week van... leerrijk ook als je hier voorbij blijft komen hihi.