dinsdag 29 september 2015

ARTS et METIERS TIJD METEN


Tijdmeting of chronometrie is het meten van de tijd. Tijdmeting en de daarmee gepaard gaande ontwikkeling van de mechanische klokken zijn verweven met de ontwikkeling van onze huidige maatschappij; ze kunnen eigenlijk niet los van elkaar gezien worden.

Voordat het mechanische uurwerk er was, had de mens de beschikking over elementaire klokken. Naast kalenders werden gebruikt: de waterklok, de zandloper, kaarsen of olielampen (met een aantal strepen erop) en de zonnewijzer. Aan elk van deze elementaire tijdmeters kleefde een nadeel: water kan bevriezen, een zandloper moet constant in de gaten gehouden worden, kaarsen of olielampen kunnen uitgeblazen worden, en een zonnewijzer werkt alleen als er zon is.
Afgezien van de zonnewijzer konden elementaire klokken bovendien meestal alleen de duur van een gebeurtenis meten, niet op welk tijdstip de gebeurtenis plaatshad. De komst van het mechanisch uurwerk in de laatste decennia van de dertiende eeuw heeft dat probleem opgeheven.

Door de uitvinding van het echappement werd het mogelijk een mechanische klok te maken. Dit instrumentje zorgde voor een gelijkmatige verdeling van de energie van een vallend gewicht. Door de gelijkmatige verdeling was het mogelijk een raderwerk in een gelijkblijvend tempo te laten lopen. Door wie het echappement is uitgevonden is niet bekend.

Het mechanische uurwerk werd ontwikkeld in een benedictijnenklooster. Benedictus legde er de nadruk op dat de monniken altijd bezig moesten zijn. Tijd was door God gegeven, dus kostbaar, daarom moest de tijd zo goed mogelijk besteed worden. In het begin van de veertiende eeuw werd in de benedictijnenabdij in Saint Albans door Richard van Wallingford het eerste uurwerk gebouwd, waarvan nu nog bekend is hoe het er heeft uitgezien. Het was ruim drie meter breed, diep en hoog, en aan de bouw werd ruim tien jaar gewerkt. Niet alleen de tijd, ook de stand van de hemellichamen kon er op afgelezen worden.

In de kloosters en kathedralen had de tijdmeting een religieuze achtergrond, maar de verdere verspreiding van de uurwerken had te maken met meer wereldse ontwikkelingen. De besturen van de steden die in de veertiende eeuw ontstonden, wilden ook een uurwerk voor hun stad, omdat het als een prestigeobject werd gezien. Rondtrekkende uurwerkmakers werden ingehuurd om uurwerken te bouwen, met als resultaat dat tegen 1400 elke stad een klok had.

Met de verspreiding van het uurwerk vond een hervorming plaats die belangrijk was voor de omgang met tijd en het belang van klokken. Voordat er mechanische uurwerken bestonden, werd de dag ingedeeld in twaalf gelijke delen. Omdat de lengte van de dagen per seizoen verschilt, varieerden dus ook de uren. Doordat in steeds meer steden een uurwerk in de toren hing, werd de dag ingedeeld in twaalf gelijke uren. Dat bevorderde op zijn beurt weer de groei van het aantal uurwerken, omdat een belangrijke belemmering weggenomen was.

Door de introductie van de atoomklok in 1955 kon men de internationale atoomtijd (TAI) invoeren. De seconde werd niet langer gedefinieerd als een vast gedeelte van de dag, maar op de overgang tussen de twee hyperfijn energieniveaus van de grondtoestand van een 133cesiumatoom in rust bij een temperatuur van 0 K. TAI loopt niet gelijk met UT en daarom werd UTC ingevoerd. UTC corrigeert men regelmatig om deze binnen een seconde verschil met UT1 te houden. UTC en TAI lopen dus steeds verder uit elkaar.
(Wikipedia)

In het Musée des Arts et Métiers konden we enkele mooie voorbeelden van dergelijke, merkwaardige toestellen bewonderen én fotograferen, klik daarvoor maar hier. En wees gerust jongens en meisjes, beste leerlingen hihi, morgen schort ik de les even op voor iets heel anders!

17 opmerkingen:

Ferry - Jacqueline zei

Wat gaaf om te zien zonnewijzer. Er zijn inderdaad veel soorten van. Ik vind ze heel mooi om te zien. Het is duidelijke foto's geworden. Verhaal heel interessant om te lezen.
Fijne dinsdag.

Lutje zei

wat een mooie album, dit museum is wel apart vindt ik en heeft inderdaad merkwaardige en mooie toestellen

Ferry - Jacqueline zei

Bij sommige bloedmaan foto is wel aardig gelukt. Heel moeilijk. Er kwam gistermiddag weer iets tussen. Ik moet zo weg.

Marjolijn. zei

Mooi dat dit alles goed bewaard is gebleven.
En vooral dat jij dit mooie kadootje voor je verjaardag kreeg om er naar toe te gaan.
Nu kunnen we allemaal meegenieten.

John zei

Ik ben enorm geïnteresseerd in tijd Gerda. Tijd is iets ongrijpbaars. Zichtbaar gemaakt met een paar wijzers op een plaat. Tijd verschilt in snelheid afhankelijk van de hoogte en/of afstand van de aarde waar men verblijft.
De geschiedenis van uurwerken is toch wel heel bijzonder te noemen, maar eigenlijk jammer dat men er zo op gefocust was dit t maken. Er ontstond haast. En haast is zelden goed.
Jou blog is wel goed. Ik heb vandaag toch nog iets opgestoken :)
Fijne dag

A van de Aa zei

Voor de tijd was er de gezelligheid, want die kende geen tijd.....*Big smile*
En dan heb je nog de hoogste tijd, en men denkt dat dat de begintijd is, maar eigenlijk is het de eindtijd, vooral als dat einde werktijd is.*winkie* Want dan heb je weer de tijd, voor de tijd.
En dan de tijd van het leven en welzijn .... die heb je nog voor de tijd van komen en gaan, zij het in stof, dat weggeblazen kan worden.(hoef je niet te poetsen *Big Wink* )

Gtje en nu de hoogste tijd om naar het volgende blog te gaan...... *Winkie*


Suske. zei

Een leven zonder tijdsbepaling kan men zich niet meer inbeelden.
Over dit onderwerp heb ik weer een en ander opgestoken.
Die atoomtijd is me onbekend. Allemaal interessant om te lezen.
Groetjes en fijne dag Gerda.

Haba zei

Goede middag Gerda. Ik ben weer terug van weggeweest, nu eerst even hier lezen en reageren. Een interessant stuk, weet je dat ik helemaal nooit heb nagedacht over het probleem van de zestig minuten die precies verdeeld moesten worden alvorens een klok te kunnen maken en hoe je dat dan ook steeds hetzelfde moet laten verlopen.
Deels ben ik het wel met John eens, dat de haast ontstond na de uitvinding van de klok. Daarvoor leefde de mens meer op het tijdsgevoel dan bij de klok. Mooie fotoserie heb je er weer bij gezet.

Mieke zei

Weer een heel leerrijk logje hoor Gerda met heel mooie foto's. Een mens staat eigenlijk nooit stil bij die vanzelfsprekende dingen, maar iemand moet ze toch uitgevonden en verbeterd hebben.

Morgaine zei

Oh wat gaaf Gerda! Ja, foto 1 zou ik zo neerzetten, hahaha alle 16 fascinerend gewoonweg al zat ik mij ook te bedenken, hoe werkt dat, hahaha

En ik blijf het ook zo knap vinden dat men uit niets dit alles heeft ontdekt en zo heeft ontwikkeld door de eeuwen heen. Met niets naar alles.

En ik ben heel benieuwd naar jouw album van morgen ;-)

X

Lies zei

Whawww..., nog meer van dat, Gerda ! Moooiiiii... !
Lie(f)s.

Renesmurf zei

Ja, de tijd is toch al met al wel een bijzonder uitvinding, en het werkt prima. Niet te stoppen.

curieuzeneuzemosterdpot zei



de kunstwerken zijn prachtig om zien en ongelooflijk dat ze bovendien de tijd kunnen meten! ;-))

Albert y Mara fotoblog zei

De tijd gaat snel, gebruik hem wel zei een vorige werkgever wel eens tot ons. Sinds we pensionado zijn bepalen we onze eigen tijd. Foto 12 is vandaag onze favoriet. Deed ons even denken aan een tijdskanon.
Morgen iets heel wat anders schrijf je. We zijn benieuwd. Als het een éénmalige aflevering is van "Matras Draaien" dan vinden wij dat Super. Zaag- en draaigroeten *wink, big smile* van ons.

Haba zei

Ik ben veel te vroeg, maar toch eerst even goede morgen wensen en een fijne woensdag, ik moet weer naar mijn kleindochter, vandaar dit vroege tijdstip

pieterbie zei

super foto en wat een interessante tekst terug.
In dat boek waar ik het in je vorige post over had, was het onderwerp eigenlijk de bouw van de eerste precieze scheepsklokken in functie van de navigatie.
Die klokken zijn ook in Greenwich te bewonderen.

FRANK103 zei

Er was een heleboel te zien in dat museum, dat lijkt me duidelijk!